مستند «ایرانی‌های مرتد» رونمایی شد/ تلاش برای معرفی تفکر داعش

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم رونمایی از فیلم مستند «ایرانی های مرتد» با حضور محمد احسانی مدیر شبکه یک، سید رضا خطیبی کارگردان، سهیل کریمی مستندساز، ابوزهرا از مجاهدان عراقی، حسن شمشادی خبرنگار ایرانی فعال در سوریه و جمعی از اهالی رسانه امروز دوشنبه ۲۵ خرداد در خبرگزاری مهر برگزار شد.

سهیل کریمی که سابقه مستندسازی بحران را در کارنامه دارد بعد از نمایش فیلم در سخنانی درباره شرایط منطقه و داعش عنوان کرد: بحث داعش به یک یا دو سال اخیر خلاصه نمی شود و گروه های اینچنینی از چندین سال قبل برنامه هایی داشته اند. در حقیقت زمانی که اسلام انقلابی به دنیا عرضه شد مخالفان جمهوری اسلامی اشکال مختلفی را امتحان کردند تا به مقابله با ما بپردازند.

وی ادامه داد: مخالفان در نهایت از اسلام منحرف‌شده و منقلب‌شده و گروه هایی که با عنوان سلفی ها و وهابی ها از آنها یاد می شود برای مقابله با اسلام انقلابی استفاده کردند. خاستگاه وهابیت عربستان است و گروه های تروریستی و منحرف پیش از این هم وجود داشته اند و حالا دشمن زمان مناسبی را انتخاب کرده است چون بحث جهاد و شهادت برای کسانی که دنبال فعالیت های اینچنینی هستند و مخصوصا برای جوانان جذابیت دارد و حالا این گروه های سلفی جهادی همچون داعش در منطقه و در میان بعضی از برادران اهل سنت ما نفوذ کرده اند.

این مستندساز با اشاره به غفلت از نفوذ دشمن در میان تازه مسلمان ها گفت: در کشورهای اروپایی تازه مسلمان ها با دلارهای نفتی سعودی جذب این گروهک ها می شوند و ما در این زمینه غفلت کرده ایم. کشورهایی همچون چچن و بالکان که زمانی ما آنها را نجات دادیم امروز در دست دشمن قرار دارد. در این مناطق افرادی هستند که در سطح داعش و سلفی ها علیه کشور خود می جنگند.

وی با اشاره به مستندسازانی که در حوزه بحران های منطقه و شناساندن گروهک های تروریستی فعالیت می کنند، گفت: حالا مستندسازانی هستند که در این زمینه گام نهاده اند تا این اتفاقات را روایت کنند. ما باید این روزها را ثبت کنیم چرا که در غیر این صورت یقینا به تاریخ خیانت شده است. این مستندسازان افرادی هستند که با دست خالی و با کارشکنی هایی که انجام می شود سعی دارند آثاری را به تصویر درآورند تا برا ی آیندگان باقی بماند.

کریمی در پایان سخنان خود گفت: به وسیله این فیلم‌ها و مستندها است که ما می توانیم به آیندگان بگوییم چه دشمنانی داشته ایم و چطور دست به مبارزه زدیم. همچنین این مستندها نشان می دهند که مبارزان ما در خط مقدم چگونه از همه چیز خود گذر کردند و به دفاع از مرزها پرداختند.

در این نشست رسانه ای سیدرضا خطیبی کارگردان سینمای ایران با اشاره به ویژگی های مستند «ایرانی های مرتد» عنوان کرد: باعث افتخار من بود که توانستم این مستند را ببینم. این اثر ساختار بسیار خوبی داشت و از نکته های جالبی برخوردار بود.

وی ادامه داد: مستند آغاز خوبی داشت و بعد دیدیم که فیلم از نقطه ای که صحنه های دردناکی داشت کات خورد و وارد مرحله دیگری شد و به تدریج عملیات مبارزان علیه داعش را نشان داد.

این فیلمساز با اشاره به شناخت و درک مسلمانان کشورهای اروپایی و آمریکایی عنوان کرد: من حدود ۳۰ سال است که در اروپا زندگی می کنم و دیده ام که مسلمانان کشورهای اروپایی چه نگاه اشتباهی به ما دارند و چه فاصله ای میان ما و آنها وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه در ایران ادیان مختلف در کنار یکدیگر زندگی می کنند، گفت: پیروان ادیان مختلف از جمله کلیمی ها، زرتشتی ها و مسیحی ها در ایران در کنار هم در صلح و صفا زندگی می کنند در صورتی که در بعضی از کشورهای منطقه مثل عربستان چنین نیست.

کارگردان فیلم «حریم» تصریح کرد: من از فیلم «ایرانی های مرتد» لذت بسیاری بردم. این فیلم واقعیت هایی را نشان می دهد و من امیدوارم چنین فیلم هایی بیشتر ساخته شود تا  تفکری مثل داعش بیشتر شناسایی شود چون مساله از آن چیزی که ما می بینیم بسیار وحشتناک تر است. در کشوری مثل فرانسه ۸ میلیون مسلمان وجود دارد اما گاهی به خاطر نگاه اشتباهی که به مسلمان های کشورهایی مثل ما دارند سخنانی می گویند که خون شما را به جوش می‌آورد. من خیلی خوشحالم که جوانان ما به طرف ساخت چنین پروژه هایی می روند و امیدوارم فضا به گونه ای مهیا شود که چنین مستندهایی بیشتر ساخته شود.

در ادامه این نشست حمید عبدالله زاده کارگردان مستند «ایرانی های مرتد» درباره چگونگی ساخت این مستند توضیح داد: هدف اولیه ما این بود که درباره یکی از گروه های مقاومت عراق و افکار آنها فیلم بسازیم اما در کنار آن دغدغه دیگری هم داشتیم و آن شناساندن داعش به مردم کشور خودمان بود. مردم ما تفکر داعش را کمتر می شناسند، تفکری که می خواهد قدرت را در ایران تغییر دهد. 

این مستندساز با اشاره به سوالی درباره هزینه هایی که ایران در کشورهایی مثل سوریه و عراق برای مقابله با داعش و سایر گروهک های تروریستی می پردازد، گفت: مردم نمی دانند که چرا در کشورهای عربی برای مقابله با این گروهک ها هزینه می شود. از طرف دیگر شبکه های ماهواره ای نیز این هزینه ها را برجسته می کند و به طور مثال می گویند در کشور ایران قرار بوده بعد از انقلاب فقر ریشه کن شود اما اکنون پول ها و امکانات در کشورهای دیگر هزینه می شود. من خواستم در این مستند خطر و تهدید این گروهک ها را نشان دهم و دلیل هزینه‌هایی را که ایران می‌پردازد، بیان کنم و بگویم که چرا ایران در مقابل داعش از خود دفاع می‌کند.

وی ادامه داد: اگر کسی به منزل شما هجوم بیاورد، آیا دفاع نمی‌کنید؟ آیا این منطقی است که اجازه بدهیم ابتدا به خانه وارد شود و بعد از خود دفاع کنیم. ما هم در عراق از خود دفاع می‌کنیم و اگر هزینه‌ای می‌شود، برای پیشگیری از تهدیدی است که داعش برای ما دارد. اگر داعش با ما درگیر شود، تعداد شهیدهای ما بیشتر می‌شود و هزینه‌هایی که می‌پردازیم، بسیار بیشتر خواهد بود و حالا مردم باید این مساله را بفهمند و باور کنند. امیدوارم که در هدف خود موفق باشم.

عرفان طالبی تهیه‌کننده مستند «ایرانی‌های مرتد» نیز درباره ساخت این مستند، عنوان کرد: امروز جبهه‌ای در مقابله با داعش و گروهک‌های تروریستی ایجاد شده است و ما خواستیم جای خود را در این جبهه پیدا کنیم. به نظر من در این جبهه هر کسی سهمی دارد. ما با توکل بر خدا در این عرصه وارد شدیم و به لحاظ امکانات مادی و معنوی روی کسی حساب باز نکرده‌ایم.

وی ادامه داد: به نظرم لطف خدا شامل حال ما شده است که توانسته‌ایم در مقابله با دشمنان تا این اندازه جلو برویم و پیام انقلاب را فراتر از مرزها به نمایش بگذاریم. ما توانستیم در این مستند نشان دهیم آنچه که مایه ثبات جمهوری اسلامی چه به لحاظ منافع و چه به لحاظ ایدئولوژی است، همین افرادی هستند که بدون حمایت و هیچ امکانات مادی به مقابله با دشمنان برمی‌خیزند.

طالبی با اشاره به آنچه که در این مستند روایت می شود، توضیح داد: ما در این مستند با یک فرمانده داعش صحبت کرده‌ایم و نگاهی هم به فاجعه اسپایکر داشتیم که در آن ۱۷۰۰ جوان شیعه عراقی در یک روز به شهادت رسیدند. همچنین داستان شخصی که فراز و نشیب خاصی در زندگی خود پیدا کرده بود، از ورود به ارتش صدام گرفته تا حضور در ایران و قرار گرفتن در جبهه ایران در این مستند نمایش داده شد.

وی در پایان این بخش از نشست گفت: ما سعی کردیم در مستند نشان دهیم نوک پیکان دشمن و جایی که هدف گرفته، ایران است. دشمن ایران را به خاطر حضور در این منطقه جغرافیایی انتخاب نکرده است، بلکه دشمنی آنها به خاطر ایدئولوژی است که ما داریم.

در بخش دیگری از مراسم رونمایی از مستند «ایرانی های مرتد» شرکت کنندگان در جلسه نقد و نظرات خود را درباره این مستند مطرح کردند.

در همین راستا عبدالله زاده در پاسخ به این پرسش که چه بخش هایی از فیلم بازسازی شده است، بیان کرد: بازسازی به آن شکلی که همیشه مرسوم است نداشتیم، اما صحنه هایی مثل شلیک تک تیرانداز را قبل از اینکه به این صحنه ها برسیم، جداگانه تصویربرداری کردیم و بعد بین بقیه پلان ها را رج زدیم.

وی درباره ابراز محبتی که در این مستند از طرف عراقی ها نسبت به ایرانی ها وجود دارد، توضیح داد: محبتی که در این مستند عراقی ها نسبت به ایرانی ها دارند به خاطر وجود دوربین و حضور ایرانی های پشت دوربین نیست. درست است که ما هشت سال با عراق جنگیدیم اما تفکر مردم عراق با بعثی ها فرق دارد. هنوز هم در گروه داعش، بعثی ها حضور دارند و شیعه های مخالف صدام در جبهه روبرو حضور دارند و شهدای زیادی هم در این راه داده اند.

عرفان طالبی تهیه‌کننده مستند نیز در این زمینه بیان کرد: از روز اشغال عراق تا امروز قدرت دست شیعه ها نبوده است و برای اولین بار است که تعادل نسبی در کشور برقرار شده و شیعه ها هم در اداره دولت جایی پیدا کرده اند. هر چند که آمریکا از این تقسیم بندی قدرت راضی نیست. البته من حضور داعش را در جهت رفتن به سمت تجزیه و یا تغییر قدرت در عراق می دانم و باید عنوان کنم که در زمان جنگ عراق با ایران، شیعه ها نقشی در این اتفاق نداشته اند و امروزه است که کمی توانسته اند در حاکمیت نفوذ کنند. در واقع حزب بعث بود که با ما می جنگید نه مردم عراق، بنابراین عراقی ها مردم ایران را دوست دارند.

در ادامه عبدالله زاده در پاسخ به این سوال که این مستند یادآور ساختار مستندسازی شهید آوینی است و ساختارش خلاقانه نیست، بیان کرد: ما سعی کردیم که این مستند را متفاوت بسازیم. مخاطبان مستند ما خاص هستند و من نیز همیشه تلاشم را کرده ام که عناصر مستند را به شیوه ای به کار ببرم که برای مخاطب عام هم جذاب باشد. نوع مستندهای شهید آوینی، روایی است و خیلی با کار ما تفاوت دارد. همچنین باید عنوان کنم که برخی اتفاقات مستند ما را خداوند تعیین می کند، به این مفهوم که معتقدم تا او نخواهد، دوربین مستندساز روشن نمی شود و این خداوند است که در مقطعی تعیین می کند دیالوگی از زبان یکی از کاراکترها به نفع ما خارج شود و یا اتفاقی که انتظارشان را نداریم، رخ دهد.

وی همچنین در پاسخ به این سوال که چرا در این مستند تلاش شده رفتارهای گروهک داعش در راستای یک جنگ دوقطبی با ایران مطرح شود، در صورتی که خشونت داعش منحصر به کشور ایران و خاورمیانه نیست و حتی کشورهای اروپایی را هم درگیر کرده است، بیان کرد: داعش عقبه ای به نام وهابیت دارد که تفکرات بسیار افراطی دارند. شاید انگلیسی ها هیچ گاه فکرش را هم نمی کردند که تفکری را که سال ها پیش ابداع کردند روزی به دشمن خودشان تبدیل شود. تفکر داعش بر مبنای تخریب شیعه بنا شده است.

طالبی نیز در این باره یادآور شد: اگر به مسیر حرکت داعش نگاه کنیم، متوجه می شویم که هدف گذاری اش به سمت ما است و ارتباطی به اروپایی ها ندارد و آنها را تهدید نمی کند چون اروپاییان می خواستند از افرادی که تفکرات تندرو دارند، خلاص شوند. به همین جهت بعد از لیبی و تونس آنها را به سمت سوریه و عراق سوق دادند. نمی توان گفت که قدرتی پشت تفکرات داعش نیست و آنها تنها یک ایدئولوژی هستند که خود به خود پیشرفت می کنند.

وی ادامه داد: طبیعتا از وهابی که دمپایی به پا می کند و شخصی بیسواد است کاری بر نمی آید، پس مطمئنا قدرت بزرگی پشت آنها قرار دارد و داعش نیز ایدئولوژی مقاومت و جمهوری اسلامی را هدف قرار داده است. ایدئولوژی که مخالف آمریکا و صهیونیسم است.

تهیه کننده این مستند درباره نمایش تصویری غلو شده از ابراز علاقه عراقی ها به مقام معظم رهبری و امام خمینی (ره) یادآور شد: در مورد ابراز علاقه به مقام معظم رهبری و امام (ره) هیچ غلوی صورت نگرفته، حتی ما تلاش کردیم جاهایی که این ابراز علاقه ها زیاد بود آنها را کوتاه کنیم و کمتر نشان دهیم.

در بخش دیگری از این مراسم، حسن شمشادی بیان کرد: شکل گیری گروهی همچون داعش بحث یکی دو روز نیست و اهداف چندگانه ای را دنبال می کند. همان طور که جریان وهابیت و سلفی و تکفیری از ۱۰۰ یا ۲۰۰ سال قبل تشکیل شده اند. یکی از مهمترین اهداف شکل گیری داعش در این منطقه نیز برخورد با شیعه و جمهوری اسلامی ایران است که شکی در این مساله وجود ندارد. کارگردان نیز تلاش کرده در این کار سختی های ساخت چنین مستندی را برای مخاطب ترسیم کند اما معتقدم نقطه عطف کار انتخاب نام فیلم است که نشان دهنده تقابل دانش و شیعه بوده و واقعیت محض است.

وی متذکر شد: مطمئنا شما بخش عمده ای از ابراز علاقه ها به مقامات بلندپایه ایرانی را حذف کرده اید چون در طول این فیلم تنها ۲ بار به مقام معظم رهبری و امام خمینی (ره) ابراز علاقه می شود. همچنین حرف شما را قبول دارم که تا خدا نخواهد و اذن و اراده الهی در کار نباشد، کلید هیچ مستندی زده نخواهد شد. من به عینه این حقیقت را دیده ام و معتقدم که در بسیاری مواقع خواست خدا بوده تا همه چیز دست به دست هم دهد و وقایع بر وفق مراد پیش برود.

وی همچنین با اشاره به اینکه مستندهای آوینی به یک برند تبدیل شده اند، بیان کرد: شبیه شدن این مستند به آثار آوینی اصلا بد نیست چون ساختار مستندهای او به یک برند تبدیل شده پس چرا نباید از او تاسی گرفت. همچنین دوست دارم این نکته را توضیح دهید که آیا فرمانده داعشی می دانست که شما در حال مصاحبه با او هستید و اگر این نکته را می دانست، ایرانی بودن شما برایش معلوم بود یا خیر.

عبدالله زاده در پاسخ به این پرسش بیان کرد: اولین شرط نیروهای مقاومت عراق این بود که سوالات ما را ببینند ولی فرد بازداشت شده از داعش نمی دانست ما پشت دوربین هستیم. آقا مصطفی مترجم گروه نیز متولد موصل است و به خوبی به زبان عربی تسلط دارد، بنابراین با حضور او توانستیم برخی از سوالات دیگر را هم مطرح کنیم.

در بخش دیگری از این نشست، یکی از حضار در سالن به بیان نکاتی درباره محتوای این مستند پرداخت و عنوان کرد: به نظر می رسد که در این مستند خیلی زود بود که روی تفکر ضدشیعی و ضدایرانی داعش زوم کنید چون پرداختن به مساله ایران در تمام مصاحبه ها و گفتگوهایی که من از آنها خوانده ام زیر ۵ درصد را شامل می شود. همچنین می خواستم این سوال را مطرح کنم که چرا در این مستند در مصاحبه ای که با فرمانده داعش کردید، تاکید داشتید که داعش سلاح هایش را از اسرائیل تامین می کند و اشاره ای به ترکیه ندارید.

عبدالله زاده در پاسخ به این پرسش بیان کرد: ما در ساخت این مستند مخاطب داخلی را در نظر گرفتیم و اساسا ما این کار را ساختیم که بگوییم این اتفاق یک تهدید برای ملت ایران است و به همین دلیل است که ایران دارد برای شکست این دشمن هزینه می کند.

طالبی نیز در این زمینه پاسخ داد: در مورد سوالی که درباره تامین سلاح از اسرائیل از فرمانده پرسیده می شود، مبحث عقیدتی مطرح است و دیگر اینکه ما تفاوتی بین عملکرد عربستان و اسرائیل در این زمینه نمی بینیم. ما قصد داشتیم این تناقض را در مستند مطرح کنیم، پس باید به این نکته توجه کرد که کار برای مخاطب ایرانی ساخته شده، بنابراین مقتضیات خودش را دارد.

طالبی درباره پرسشی مبنی بر جدید نبودن ساختار روایت مستند و انتقاد از اینکه چرا روی باربر بودن فرمانده داعشی تاکید می شود چون در این صورت و معرفی این فرمانده به این شکل نمی توان این انتظار را داشت که او بتواند تفکری را به چالش بکشد، بیان کرد: باید در این مستند روی این نکته تاکید می شد که داعش امنیت ما را هدف قرار داده است. همچنین باید عنوان کنم که خیلی مسائل ایده آلی وجود دارد که ما نمی توانیم آنها را به تصویر بکشیم.

این تهیه کننده درباره تفاوت هایی که این مستند با مستند «ملاقات با داعش» دارد، بیان کرد: سازندگان مستند «ملاقات با داعش» دوستان ما هستند ولی صحنه هایی که آنها در فیلمشان نشان می دهند از سوی خود داعش ضبط شده است. ضمن اینکه نباید انتظار داشت ما با یک مستند همه زوایا را نشان دهیم.

وی در پایان بیان کرد: همین که ما توانستیم از زبان این فرد داعشی نکاتی را بیرون بکشیم و تناقض او را نشان دهیم، کار بزرگی انجام داده ایم.

در پایان این جلسه عوامل و دست اندرکاران این مستند با محمد احسانی مدیر شبکه یک سیما عکس یادگاری گرفتند.